Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Zasiłki i inne świadczenia  »   Ograniczenia w prawie do zasiłku macierzyńskiego
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Ograniczenia w prawie do zasiłku macierzyńskiego

Gazeta Podatkowa nr 78 (1119) z dnia 29.09.2014
Bożena Dziuba

Aktywna zawodowo kobieta, która urodzi dziecko, może korzystać z zasiłku macierzyńskiego i to nawet przez rok po porodzie. Na świadczenie to może liczyć również ojciec dziecka. Podobnie jest w razie przyjęcia dziecka na wychowanie. Aby jednak nabyć stosowne uprawnienia, muszą być spełnione określone warunki. Jednym z nich, a zarazem podstawowym, jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu.


Tylko dla ubezpieczonych

Zasiłek macierzyński jest jednym ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, czyli z tzw. ubezpieczenia chorobowego. O ile pracownicy podlegają temu ubezpieczeniu obowiązkowo, to pozostali ubezpieczeni, w tym m.in. osoby zatrudnione na umowę zlecenia lub prowadzące własną działalność pozarolniczą albo współpracujące przy prowadzeniu takiej działalności, mogą do niego przystąpić na zasadzie dobrowolności. Tak więc to od nich samych zależy, czy będą mogły z tego świadczenia korzystać, w razie zajścia okoliczności uprawniających do zasiłku macierzyńskiego, tj. odpowiednio:

  • urodzenia dziecka albo
     
  • przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 7. lub - w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - 10. roku życia, i wystąpienia do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, lub też
     
  • przyjęcia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecka w wieku jak wyżej.

Warte podkreślenia jest to, że zasiłek macierzyński przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, a więc bez tzw. okresu wyczekiwania. Warunkiem jest jednak, aby dziecko przyszło na świat lub zostało przyjęte na wychowanie w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego.

Co prawda ustawodawca przewidział również możliwość skorzystania z zasiłku macierzyńskiego przez kobietę, która urodziła dziecko po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jednak wyłącznie wówczas, gdy ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

  • wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, albo
     
  • z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Zatem tak naprawdę niewielka grupa ubezpieczonych korzysta z zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka już po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Gdy jednak dziecko przyjdzie na świat w okresie ubezpieczenia (choćby nawet w ostatnim dniu tego ubezpieczenia), zasiłek macierzyński przysługuje także za okres po jego ustaniu. Dotyczy to m.in. kobiet, którym z mocy prawa (art. 177 § 3 Kodeksu pracy) przedłużono umowę o pracę do dnia porodu.

Tak wynika z art. 29 i 30 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.


Zachowanie ciągłości

Z prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres podstawowego urlopu macierzyńskiego z reguły może korzystać wyłącznie matka dziecka. Co prawda może ona z niego zrezygnować, jednak wyłącznie na poczet ubezpieczonego ojca wychowującego dziecko i to dopiero po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni tego urlopu (zasiłku) po porodzie.

Tymczasem o dodatkowy urlop macierzyński, podobnie jak o urlop rodzicielski, a tym samym i zasiłek macierzyński za okres tych urlopów, mogą na równych prawach ubiegać się oboje rodzice. Co więcej, mogą oni korzystać z tych urlopów naprzemiennie, a na urlopie rodzicielskim przebywać nawet jednocześnie, z tym zastrzeżeniem, że łączny wymiar wykorzystanego przez nich urlopu nie może przekroczyć jego 26-tygodniowego wymiaru.


Kalkulator urlopów macierzyńskich i rodzicielskiego znajduje się w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.


Skorzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego (zasiłku macierzyńskiego za okres tych urlopów), niezależnie czy przez matkę, czy przez ojca dziecka, wymaga jednak spełnienia warunków określonych odpowiednio w art. 1821 i art. 1821a Kodeksu pracy (patrz tabela).

Jeżeli więc przykładowo:

  • między poszczególnymi urlopami lub jego częściami miałaby powstać choćby nawet jednodniowa przerwa, w tym również przypadająca na dzień wolny od pracy (jedyny wyjątek stanowi przerwa w urlopie macierzyńskim przewidziana w art. 181 Kodeksu pracy w razie gdy urodzone dziecko wymaga opieki szpitalnej, a ubezpieczona wykorzystała już po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego) lub
     
  • ubezpieczony spóźni się z wnioskiem o udzielenie danego urlopu albo
     
  • urlop rodzicielski zostanie nieumiejętnie podzielony (np. gdy ostatnia jego część będzie krótsza od 8 tygodni),

stosowny urlop (lub jego część), a tym samym zasiłek macierzyński nie zostanie przyznany.


Wstrzymanie wypłaty zasiłku

O prawo do poszczególnych urlopów z tytułu macierzyństwa można występować na bieżąco albo jednorazowo. Pracodawca jest związany prawidłowo złożonym wnioskiem, w tym od razu o "roczny" urlop z tego tytułu z prawem do zasiłku macierzyńskiego.

Istnieje jednak pewna okoliczność, która powoduje przerwanie urlopu. Nastąpi ono w razie śmierci dziecka już po przyznaniu urlopu. W świetle bowiem art. 1801 K.p. w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka:

  • przed upływem 8 tygodni życia - pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka,
     
  • po upływie 8 tygodni życia - pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Jeśli natomiast ubezpieczona podczas jednego porodu urodziła więcej niż jedno dziecko i któreś z nich było martwo urodzone lub zmarło po przyjściu na świat, urlop macierzyński przysługuje jej w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

Zasady udzielania dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego
 

Dodatkowy urlop macierzyński

Urlop rodzicielski

Prawo do urlopu

bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego

bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze

Wymiar urlopu

do 6 tygodni lub do 8 tygodni - gdy podczas jednego porodu przyszło na świat więcej niż jedno dziecko

do 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie

Udzielanie urlopu

na pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu

na pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu

jednorazowo albo w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej

jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej

w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności

w wymiarze wielokrotności tygodnia

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Zasiłki i inne świadczenia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.