Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Zasiłki i inne świadczenia  »   Rodzaje świadczeń powypadkowych
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Rodzaje świadczeń powypadkowych

Gazeta Podatkowa nr 46 (1087) z dnia 9.06.2014
Honorata Urbaniak

Ubezpieczenia społeczne obejmują swym zakresem m.in. ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W przypadku wystąpienia wskazanego ryzyka, osobom poszkodowanym, tj. zazwyczaj ubezpieczonym, przysługuje szereg świadczeń wypadkowych. W niektórych z wymienionych przez ustawodawcę przypadkach świadczeniobiorcami mogą być również członkowie rodziny osoby poszkodowanej. Z racji podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, w zależności od skutków zaistniałych zdarzeń przysługuje odpowiednia należność pieniężna. Jest ona swoistego rodzaju rekompensatą, którą gwarantuje ustawodawca po spełnieniu przez ubezpieczonego albo członków jego rodziny ściśle określonych warunków.

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej poszkodowany ma prawo do określonych świadczeń. Pełny ich katalog określa ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwana ustawą wypadkową (patrz tabela). O niektóre ze świadczeń powypadkowych mogą ubiegać się również członkowie rodziny ubezpieczonego.

Rodzaje świadczeń
z tytułu wypadku
przy pracy lub
choroby zawodowej

Uprawnieni do świadczeń
z tytułu wypadku przy pracy
lub choroby zawodowej

zasiłek chorobowy

ubezpieczony, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową

świadczenie
rehabilitacyjne

ubezpieczony, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy

zasiłek
wyrównawczy

pracownik, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

jednorazowe
odszkodowanie

ubezpieczony, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty

renta z tytułu
niezdolności do pracy

ubezpieczony, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

renta
szkoleniowa

ubezpieczony, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową

renta
rodzinna

członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

dodatek do renty rodzinnej

sierota zupełna uprawniona do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego

dodatek pielęgnacyjny

osoba uprawniona do renty z ubezpieczenia wypadkowego

pokrycie kosztów leczenia
z zakresu stomatologii
i szczepień ochronnych
oraz zaopatrzenia
w przedmioty ortopedyczne

ubezpieczony poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej


Wypadek przy pracy i choroba zawodowa

Ustawa wypadkowa określiła dość precyzyjnie, jakie okoliczności muszą towarzyszyć zdarzeniu, aby zostało ono uznane za wypadek przy pracy. Generalnie jest to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

  • podczas lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
     
  • podczas lub w związku z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
     
  • w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Oprócz wskazanych okoliczności, prawo ubezpieczeniowe chroni również pracownika w innych sytuacjach, bezpośrednio niezwiązanych z wykonywaniem obowiązków zawartych w umowie o pracę. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się bowiem wypadek, któremu pracownik uległ:

  • w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
     
  • podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
     
  • przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Ponadto wskazać należy, iż ustawa wypadkowa w art. 3 ust. 3 wymienia sytuacje zaistniałe w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu, uznając je za wypadek przy pracy.

Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w art. 2351 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).


Zasiłek chorobowy

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego mają szczególny charakter. Tak też jest z zasiłkiem chorobowym. Przysługuje on niezależnie od:

  • okresu podlegania temu ubezpieczeniu,
     
  • podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Jest to bardzo istotne w szczególności w przypadku krótkiego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Co więcej prawo do świadczenia wypadkowego nie pozostaje w żadnej zależności od wykorzystania w danym roku kalendarzowym limitu przeznaczonego na wypłatę wynagrodzenia chorobowego należnego pracownikom. Jednocześnie zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony, na podstawie odrębnych przepisów, zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.

Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, zasiłek chorobowy z funduszu wypadkowego jest zawsze wypłacany w wysokości 100% podstawy wymiaru.


Świadczenie rehabilitacyjne

Podobnie jak zasiłek chorobowy świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego należne jest w wysokości 100% podstawy wymiaru. Prawo do niego przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Ustawodawca zagwarantował wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego przez maksymalny 12-miesięczny okres argumentując, iż jest to czas niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy.

O ewentualnych okolicznościach uzasadniających prawo do świadczenia rehabilitacyjnego oraz o okresie niezbędnym do przywrócenia zdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS. Od orzeczenia wydanego w I instancji przez lekarza orzecznika zainteresowany może złożyć sprzeciw do komisji lekarskiej. Chcąc wnieść ten środek zaskarżenia powinien dochować 14-dniowego terminu od dnia doręczenia orzeczenia. W oparciu o orzeczenie:

  • lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego Prezes ZUS nie zgłosił zarzutu wadliwości albo
     
  • komisji lekarskiej,

organ rentowy wydaje decyzję o prawie do omawianego świadczenia.


Jednorazowe odszkodowanie

Jak sama nazwa wskazuje, jest to świadczenie przysługujące, co do zasady, jednorazowo. Istnieje jednak możliwość wypłaty jednorazowego odszkodowania z tytułu pogorszenia się stanu zdrowia, choć tylko w ściśle określonym przypadku wskazanym w art. 12 ust. 2 ustawy wypadkowej.

O prawie ubezpieczonego do jednorazowego odszkodowania decyduje istnienie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jako skutku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z zaistniałym zdarzeniem lub chorobą zawodową dokonują lekarz orzecznik lub komisja lekarska po zakończonym leczeniu i rehabilitacji osoby zainteresowanej. Ustalenia te przebiegają w myśl zasad adekwatnych dla trybu orzekania o niezdolności do pracy. Po wydanym w I instancji przez lekarza orzecznika orzeczeniu, w terminie 14 dni, liczonym od jego otrzymania, zainteresowany może wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.


Od 1 kwietnia 2014 r. za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje 730 zł.


Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmowane jest przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania przez organ rentowy decyzji przyznającej świadczenie. Przeciętne wynagrodzenie stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Monitorze Polskim przez Prezesa GUS mające zastosowanie poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku, czyli np. od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje również członkom rodziny ubezpieczonego albo rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Uprawnionych do odszkodowania członków rodziny wymienia art. 13 ust. 2 ustawy wypadkowej.


Renta wypadkowa

Renta wypadkowa przewidziana jest dla osób niezdolnych do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Przy ustalaniu prawa do tego świadczenia odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną, z uwzględnieniem uregulowań wynikających z ustawy wypadkowej. W konsekwencji świadczenia wypadkowe nabierają szczególnego, odmiennego charakteru, z uwagi na odrębność niektórych reguł dotyczących prawa do nich.

Renta z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje:

  • niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz
     
  • bez względu na datę powstania niezdolności do pracy.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, czyli niemającego związku ani z wypadkiem przy pracy, ani z chorobą zawodową obwarowane jest większym reżimem.

Ponadto ustawodawca zagwarantował korzystniejszą wysokość świadczeń wypadkowych, bo:

  • 80% indywidualnej podstawy wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
     
  • 60% indywidualnej podstawy wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.

Przy czym, jeśli przy ustalaniu podstawy wymiaru renty nie zastosowano ograniczenia wskaźnika wysokości tej podstawy do 250%, wówczas wysokość renty wypadkowej ustalana jest według zasad adekwatnych dla renty z ogólnego stanu zdrowia.

Omawiana renta nie może także być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej w myśl ustawy emerytalnej.


Renta szkoleniowa

Renta szkoleniowa przyznawana jest, kiedy w ramach przeprowadzonego badania lekarskiego wydane zostanie orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

W zakresie trybu orzekania zastosowanie mają ogólne zasady orzekania o niezdolności do pracy.

Renta szkoleniowa przysługuje w wysokości nie niższej niż:

  • 100% podstawy jej wymiaru, gdy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty ograniczony został do 250% oraz
     
  • 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty należnej zgodnie z ustawą emerytalną.

Omawiane świadczenie może być jednak wypłacane wyłącznie przez maksymalny okres 36 m-cy. Po raz pierwszy nie może być przyznane na okres dłuższy niż 6 m-cy. Przedłużenie prawa do renty następuje w oparciu o wniosek starosty na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż o 30 m-cy. Należy jednak pamiętać, że prawo do świadczenia może ulec skróceniu albo ustać na zasadach wskazanych w art. 60 ust. 4 oraz art. 102 ust. 2 ustawy emerytalnej.


Renta rodzinna

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny:

  • ubezpieczonego lub
     
  • rencisty uprawnionego do renty wypadkowej,

który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Krąg osób uprawnionych do renty oraz warunki, jakie muszą spełnić osoby uprawnione, wyznaczony został przez ustawę emerytalną. Uprawnieni do renty rodzinnej to:

  • małżonek (wdowa/wdowiec),
     
  • dzieci własne, drugiego małżonka oraz przysposobione,
     
  • przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
     
  • rodzice.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Zasiłki i inne świadczenia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.