Premia za 2013 r. w podstawie wymiaru zasiłku

Podstawa wymiaru świadczenia chorobowego należnego pracownikowi ustalana jest w oparciu o uzyskane przez niego wynagrodzenie. I nie chodzi tu wyłącznie o pensję zasadniczą, ale również o inne składniki wynagrodzenia, od których odprowadzono składki na ubezpieczenie chorobowe. Przy naliczaniu wysokości świadczenia brane są zatem pod uwagę również premie i nagrody, w tym za okresy roczne, choć z pewnym zastrzeżeniem.

Składniki wynagrodzenia

Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego przysługującego pracownikowi co do zasady stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone - w zależności od długości zatrudnienia - odpowiednio za okres 12 lub pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Stanowi o tym art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, która jednocześnie w art. 3 pkt 3 precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem wynagrodzenia. Chodzi tu o przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków ubezpieczonego.

Takim przychodem, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, są niewątpliwie wypłacane pracownikom premie i nagrody, w tym za okresy roczne. Przy czym za sprawą art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie zostaną one uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku, mimo oskładkowania, jeżeli:

• zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu pracownik zachowuje do nich prawo w okresie pobierania tego zasiłku,
   
• na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu przysługują do określonego terminu lub też zaprzestano ich wypłaty - w takim przypadku nie są brane pod uwagę przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku należnego za okres po tym terminie.

Nagroda roczna

Wynagrodzenie zasadnicze, a także premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne, wlicza się do podstawy wymiaru świadczenia chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za poszczególne miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia tej podstawy.

Przy uwzględnianiu premii rocznej obowiązuje nieco inna zasada. W świetle art. 42 ust. 3 ustawy zasiłkowej wlicza się ją do podstawy wymiaru zasiłku w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli przykładowo niezdolność do pracy powstaje w styczniu 2014 r., przyjmuje się premię za 2013 r.

Niepełny etat zatrudnienia

Zdarza się, że premię za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy otrzymał pracownik, który nie był zatrudniony u danego pracodawcy przez cały ten rok. W takim przypadku premia (nagroda) za okres roczny powinna być uwzględniona proporcjonalnie do liczby pełnych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia w tym roku. Podobna zasada obowiązuje wówczas, gdy pracownik nie otrzymał pełnej premii (nagrody) rocznej ze względu na korzystanie z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego, o ile urlop ten rozpoczął się przed rokiem, z którego premia (nagroda) ta jest uwzględniana i skończył się w trakcie tego roku.

Po zmianie wymiaru czasu pracy

Jeżeli w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy lub w miesiącach ją poprzedzających (odpowiednio 12 lub pełnych miesiącach zatrudnienia) nastąpiła zmiana umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegająca na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy. Tak wynika z art. 40 ustawy zasiłkowej.

W jaki sposób uwzględnia się wówczas premię roczną? Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, zawartymi w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej tej instytucji (www.zus.pl), w przypadku gdy zmiana wymiaru czasu pracy nastąpiła:

• w okresie roku poprzedzającego powstanie niezdolności do pracy - przyjmuje się ją proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy po zmianie wymiaru czasu pracy,
   
• po zakończeniu roku poprzedzającego powstanie niezdolności do pracy - podlega ona uwzględnieniu w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy,
   
• w okresie roku kalendarzowego poprzedzającego powstanie niezdolności do pracy oraz kolejna zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce po zakończeniu roku kalendarzowego poprzedzającego tę niezdolność - należy obliczyć średni współczynnik wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym, następnie przez ten współczynnik pomnożyć kwotę otrzymanej nagrody rocznej i wartość 1/12 otrzymanej kwoty dodać do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Brak wypłaty premii

Jak już wspomnieliśmy, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku uwzględnia się wynagrodzenie, które zostało pracownikowi wypłacone. Premia roczna w różnych zakładach pracy stawiana jest do dyspozycji pracownika w różnym czasie. Niektórzy cieszą się nią już w styczniu następnego roku, inni dopiero w lutym lub marcu, a jeszcze inni znacznie później. Nie zawsze zatem jest możliwe uwzględnienie premii za miniony rok, zwłaszcza gdy pracownik zachoruje na początku danego roku. Dlatego też ustawodawca w art. 42 ust. 5 ustawy zasiłkowej określił szczególny tryb postępowania w takiej sytuacji. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli składniki wynagrodzenia (w tym za okresy roczne) przysługują, lecz nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat świadczeń chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się składniki wypłacone za okres poprzedni. To, w jakiej wysokości zostanie ona później wypłacona, nie ma tu znaczenia, podstawa wymiaru zasiłku nie zostanie bowiem przeliczona.

A co, jeśli brak wypłaty także za okres poprzedni? Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, podstawę wymiaru zasiłku ustala się wówczas bez tych składników. Zostaną one uwzględnione dopiero po ich wypłaceniu, co skutkować będzie koniecznością wyrównania otrzymanego przez pracownikowi świadczenia.

Jeśli natomiast premia roczna została wypłacona zaliczkowo, do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się ją w wysokości wypłaconej zaliczkowo. Po jej wyrównaniu trzeba będzie przeliczyć podstawę wymiaru zasiłku i wyrównać wysokość zasiłku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)