W 2017 r. zatrudniliśmy osobę, która od 20 lat (i nadal) prowadzi gospodarstwo rolne. Czy aktywność rolniczą zalicza się do stażu urlopowego? Jeżeli tak, to jak wpływa ona na prawo i wymiar urlopu oraz w jaki sposób powinna zostać udokumentowana?
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i jego wymiar, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy (art. 1541 § 1 K.p.). Aktywność wymieniona w pytaniu została z nimi zrównana.
W myśl art. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310), dalej ustawy, ilekroć przepisy prawa, postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:
Nie dotyczy to jedynie tzw. stażu zakładowego, branżowego albo na określonym stanowisku, a także okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.
Staż urlopowy jest stażem ogólnym, a nie zakładowym, branżowym lub stanowiskowym, a zatem okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego (przypadek wymieniony jako pierwszy) i to bez ograniczeń czasowych, należy do niego zaliczyć. Jednakże w razie jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy, z którymi prowadzenie gospodarstwa jest zrównane, okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia (tu prowadzenia gospodarstwa) podlega wliczeniu w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy (art. 1541 § 2 K.p.). Dodatkowe ograniczenia przewiduje ustawa.
Okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 1 ustawy, nie wlicza się m.in. do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego (art. 2 ustawy). Warto zauważyć, że w przepisie tym mowa jest jedynie o pracy w gospodarstwie rolnym. Pomija się natomiast jego prowadzenie. Dodajmy też, że w zakresie ustalania prawa do urlopu przepis nieco stracił na znaczeniu (obecnie urlop nabywany jest proporcjonalnie).
Wymienioną na wstępie aktywność rolniczą zalicza się natomiast bez żadnych wyjątków do stażu warunkującego wymiar urlopu. Dotyczy to zarówno prowadzenia gospodarstwa rolnego, jak i pracy w takim gospodarstwie, o ile spełnia ona pozostałe warunki dotyczące czasu i okoliczności. Przy czym: "(...) przez pojęcie »prowadzenia gospodarstwa rolnego« należy uznać samodzielną lub przy pomocy innych osób (bliskich, pracowników najemnych) faktyczną pracę w gospodarstwie rolnym, wykonywaną na własny rachunek w charakterze właściciela bądź posiadacza w rozumieniu art. 336 K.c., a faktyczna praca w gospodarstwie to nie tylko osobista, fizyczna praca w polu, ale także organizowanie pracy, zarządzanie gospodarstwem, decydowanie o rodzaju produkcji." (por. wyrok WSA w Warszawie z 13 czerwca 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 314/12). Prowadzenie gospodarstwa: "(...) polega na podejmowaniu czynności prawnych, do których wymagana jest pełna zdolność do czynności prawnych, która wiąże się z uzyskaniem pełnoletności (ukończone 18 lat życia)." (por. wyrok NSA z 18 maja 1999 r., sygn. akt II SA 204/99). Okres ten musi być odpowiednio udokumentowany.
Stosownie do art. 3 ustawy, na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeżeli nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie. W tym przypadku okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne. Nie istnieją zaś odrębne wytyczne w zakresie dokumentowania prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego.
Zwracamy uwagę! Ocena dowodów przedłożonych w celu zaliczenia do stażu prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego należy do pracodawcy. Jeśli pracodawca: "(...) zakwestionuje uprawnienia pracownika do zaliczenia tego okresu, wówczas pracownik może wystąpić ze stosownym powództwem do sądu pracy o uznanie jego roszczeń do określonych uprawnień pracowniczych. (...)" (por. A. Rzetecka-Gil, Komentarz do ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy).
Przykład |
W dniu 1 lutego 2020 r. spółka zatrudniła w ramach umowy na rok pracownika urodzonego w 1982 r. Pracownik ten od 15 stycznia 2001 r. prowadzi indywidualne gospodarstwo rolne, co odpowiednio udokumentował. Pracodawca zaliczył mu do okresu warunkującego wymiar urlopu 19 lat i 17 dni (cały okres prowadzenia gospodarstwa rolnego przypadający przed zatrudnieniem), co dało pracownikowi od razu wyższy wymiar urlopu (26 dni). Zdaniem redakcji pracownikowi przysługuje w bieżącym roku tzw. urlop kolejny, a więc - kierując się dyspozycją art. 1551 § 1 pkt 2 K.p. - w wymiarze 24 dni (26 dni x 11/12 = 23,83 dnia, po zaokrągleniu 24 dni).
|