Pracownica złożyła 3-miesięczne wypowiedzenie umowy o pracę. Po dwóch tygodniach poinformowała, że jest w ciąży, o czym nie wiedziała w chwili wypowiadania umowy. Czy w takiej sytuacji pracodawca powinien anulować wypowiedzenie? Jeżeli tak, to jak należy udokumentować ten fakt?
Pracownica w ciąży objęta jest szczególną ochroną zatrudnienia. Ochrona ta ma charakter bezwzględny, dotyczy bowiem nie tylko wypowiedzenia pracownicy umowy o pracę w okresie ciąży, ale także jej rozwiązania w trybie natychmiastowym. Zakaz zwolnienia pracownicy w ciąży nie obowiązuje tylko w nielicznych przypadkach - upadłości lub likwidacji pracodawcy lub wystąpienia przesłanek do dyscyplinarnego rozwiązania umowy o pracę. Przy czym jeżeli w zakładzie pracy funkcjonuje zakładowa organizacja związkowa, pracodawca musi uzyskać jej zgodę na "dyscyplinarkę" wobec pracownicy w ciąży (art. 177 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm., dalej K.p.).
Z bezwzględnej ochrony stosunku pracy pracownicy w ciąży wynika nie tylko niedopuszczalność wypowiedzenia jej umowy o pracę, ale również wystąpienia skutku tego wypowiedzenia w postaci rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli więc pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy przed zajściem pracownicy w ciążę, tj. przed rozpoczęciem okresu ochronnego, a upływ tego wypowiedzenia przypada już w czasie ciąży, rozwiązanie umowy nie może nastąpić. Takie wypowiedzenie należy wtedy potraktować jako niebyłe, a pracodawca, celem poinformowania pracownicy o jej sytuacji prawnej, może złożyć oświadczenie o anulowaniu czy cofnięciu wypowiedzenia - chyba że pracownica wyraźnie oświadczy, że nie zamierza kontynuować zatrudnienia, rezygnując w ten sposób z przysługującej jej ochrony.
WAŻNE: Przepisy wprowadzające szczególną ochronę zatrudnienia pracownicy w ciąży obowiązują w sytuacji, gdy to pracodawca zamierza rozwiązać stosunek pracy.
Regulacja art. 177 § 1 K.p. konstruuje ochronę zatrudnienia pracownicy w ciąży w ten sposób, iż stanowi, że to pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy w okresie ciąży, chyba że zaistnieją wskazane w tym przepisie okoliczności uchylające ochronę. Z przywołanego przepisu wynika, że wprowadzone na jego podstawie normy ochronne obowiązują wyłącznie pracodawcę, natomiast pracownica w ciąży może swobodnie wypowiedzieć albo rozwiązać stosunek pracy. W konsekwencji, złożone przez nią wypowiedzenie albo oświadczenie o natychmiastowym rozwiązaniu umowy nie staje się bezskuteczne z uwagi na stan ciąży. Nie oznacza to jednak, że pracownica w takim stanie nie może wycofać się z decyzji o rozwiązaniu umowy. W celu "anulowania" wypowiedzenia lub oświadczenia o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym może ona skorzystać z cywilnoprawnej instytucji uchylenia się od skutków oświadczenia woli - m.in. z uwagi na złożenie go pod wpływem błędu (art. 84 § 1 Kodeksu cywilnego).
Błędne wyobrażenie składającego oświadczenie woli może dotyczyć zarówno faktów, jak i prawa. Pracownica może więc złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu będąc w błędzie co do swojej sytuacji faktycznej i wynikających z niej konsekwencji natury prawnej. Przykładowo, pracownica w momencie złożenia wypowiedzenia może nie wiedzieć, że jest w ciąży, tj. być w błędzie co do swojej sytuacji faktycznej. Z kolei ta błędna ocena co do faktu mogła się przełożyć na decyzję o wypowiedzeniu, której pracownica by nie podjęła, gdyby wiedziała, że jest w ciąży (błąd istotny). Z tych względów pracownica w ciąży może uchylić się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli o wypowiedzeniu, powołując się na wadę tego oświadczenia, jakim jest błąd.
WAŻNE: Uprawnienie do uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasa z upływem roku od jego wykrycia.
W przypadku umów odpłatnych (takich jak umowa o pracę), do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu drugiej osobie (np. pracodawcy) wymagane jest, aby błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo aby wiedziała ona o błędzie lub z łatwością mogła go zauważyć. Jednak, jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2002 r. (sygn. akt I PKN 156/01), pracownica, która nie wiedząc, że jest w ciąży, złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania umowy o pracę, może się uchylić od skutków tego oświadczenia niezależnie od tego, czy błąd został wywołany przez pracodawcę, czy wiedział on o błędzie lub mógł go z łatwością zauważyć.
W rozpatrywanym przypadku pracownica, o ile chce wycofać się z wypowiedzenia, powinna złożyć pracodawcy pisemne oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli o tym wypowiedzeniu, z podaniem przyczyn tego uchylenia, np. jej braku świadomości, że jest w ciąży. Pracodawca, o ile wiarygodność tego oświadczenia nie budzi wątpliwości, powinien je zaakceptować. Wówczas złożone wypowiedzenie należy uznać za niebyłe. Oświadczenie pracownicy oraz ewentualnie adnotację (notatkę) pracodawcy o uwzględnieniu oświadczenia należy przechowywać w części B. akt osobowych pracownicy.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
