Praca w nocy, ze względu na swoją uciążliwość, jest dodatkowo wynagradzana. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje za każdą godzinę takiej pracy dodatek do wynagrodzenia. Chodzi przy tym o porę nocną w rozumieniu Kodeksu pracy, który definiuje ją jako 8 godzin między 2100 a 700 (art. 1517 K.p.). Ustawodawca pozostawił pracodawcy prawo skonkretyzowania tej pory w zakładzie pracy. Jednak w razie niewskazania dokładnych godzin jej obowiązywania, za wszystkie 10 godzin przypadających pomiędzy 2100 a 700 pracownicy mają prawo do dodatku za pracę w nocy. Dodatek ten przysługuje zarówno pracownikom sporadycznie wykonującym taką pracę, jak i tzw. pracującym w nocy. Do tej ostatniej kategorii należą pracownicy, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.
WAŻNE: Za każdą godzinę pracy w porze nocnej pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 1518 § 1 K.p.).
Podana wysokość dodatku nocnego jest wielkością minimalną, którą pracownik musi otrzymać. W przepisach zakładowych lub w umowie o pracę możliwe jest zagwarantowanie pracownikom dodatku na wyższym poziomie. Niedopuszczalne jest jednak obniżenie wysokości dodatku za pracę w nocy poniżej ustawowej wysokości lub też całkowite pozbawienie pracowników prawa do niego. Należy on bowiem do obowiązkowych składników wynagrodzenia określonych w przepisach prawa pracy.
Zasady obliczania dodatku za pracę w porze nocnej zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 62, poz. 289 ze zm.). W celu obliczenia dodatku do wynagrodzenia za godzinę pracy w porze nocnej należy:
Przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, o której mowa w podanym wyżej przepisie, należy rozumieć liczbę godzin obowiązującą pracowników do przepracowania w danym miesiącu, obliczoną w taki sposób, jak ustala się wymiar czasu pracy w jednomiesięcznych okresach rozliczeniowych. Nie stosuje się jako dzielnika rzeczywistej liczby przepracowanych godzin, gdyż prowadziłoby to do różnicowania wysokości tego dodatku w zależności od rozkładu czasu pracy danego pracownika.
Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 23 stycznia 2008 r. wyjaśnił, że przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu, przez którą - w celu obliczenia dodatku za pracę w porze nocnej - należy podzielić minimalne wynagrodzenie za pracę, należy rozumieć wymiar obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p.
Praca nocna objęta ryczałtem
Ustawodawca dopuścił możliwość rekompensowania pracy w nocy poprzez wypłatę ryczałtu. Mogą go jednak otrzymywać tylko pracownicy stale wykonujący pracę w porze nocnej poza zakładem pracy. Wysokość ryczałtu powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi takiej pracy (art. 1518 § 2 K.p.). Tak też wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 1 grudnia 1998 r., sygn. akt I PKN 464/98, w którym SN stwierdził, że:
"Jeżeli pracodawca może spełnić świadczenie pieniężne w formie ryczałtu, to ryczałt ten powinien odpowiadać choćby w przybliżeniu świadczeniu, które przysługuje pracownikowi na ogólnych zasadach."
Uzasadniając to orzeczenie sąd wskazał, że jeżeli pracodawca może spełniać określone świadczenie pieniężne w formie ryczałtu, to nie może być on ustalony dowolnie, lecz powinien odpowiadać choćby w przybliżeniu świadczeniu, które przysługuje pracownikowi na ogólnych zasadach. Zdaniem SN, zastąpienie świadczenia ryczałtem znacznie odbiegającym od świadczenia należnego na ogólnych zasadach jest nieprawidłowe i nie pozbawia pracownika roszczenia o ewentualne wyrównanie należności.
Kwota dodatku za 1 godzinę pracy w porze nocnej w poszczególnych miesiącach 2014 r. | |||
m-c | czas pracy | wyliczenie | dodatek za 1 godz. |
I | 168 godz. | (1.680 zł : 168 godz.) = 10 zł; 10 zł × 20% | 2,00 zł |
II | 160 godz. | (1.680 zł : 160 godz.) = 10,50 zł; 10,50 zł × 20% | 2,10 zł |
III | 168 godz. | (1.680 zł : 168 godz.) = 10 zł; 10 zł × 20% | 2,00 zł |
IV | 168 godz. | (1.680 zł : 168 godz.) = 10 zł; 10 zł × 20% | 2,00 zł |
V | 160 godz. | (1.680 zł : 160 godz.) = 10,50 zł; 10,50 zł × 20% | 2,10 zł |
VI | 160 godz. | (1.680 zł : 160 godz.) = 10,50 zł; 10,50 zł × 20% | 2,10 zł |
VII | 184 godz. | (1.680 zł : 184 godz.) = 9,13 zł; 9,13 zł × 20% | 1,83 zł |
VIII | 160 godz. | (1.680 zł : 160 godz.) = 10,50 zł; 10,50 zł × 20% | 2,10 zł |
IX | 176 godz. | (1.680 zł : 176 godz.) = 9,55 zł; 9,55 zł × 20% | 1,91 zł |
X | 184 godz. | (1.680 zł : 184 godz.) = 9,13 zł; 9,13 zł × 20% | 1,83 zł |
XI | 144 godz. | (1.680 zł : 144 godz.) = 11,67 zł; 11,67 zł × 20% | 2,33 zł |
XII | 168 godz. | (1.680 zł : 168 godz.) = 10 zł; 10 zł × 20% | 2,00 zł |
|