Wynagrodzenia i zasiłki chorobowe

1) Rozstrzygnięcie składkowe

W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Mowa tu o zasiłkach i świadczeniu rehabilitacyjnym z ubezpieczenia chorobowego oraz ubezpieczenia wypadkowego.

I) Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy

W myśl art. 92 K.p. za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

• choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,
   
• wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży - w okresie wskazanym wyżej - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,
   
• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - w okresie wskazanym wyżej - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

Sumowania dokonuje się bez względu na długość przerw między okresami niezdolności do pracy, jak również zmianę pracodawcy w trakcie roku kalendarzowego. Informację o liczbie dni niezdolności do pracy, za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (dalej wynagrodzenie chorobowe) w roku kalendarzowym, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy, pracodawca zamieszcza w świadectwie pracy. Jest to konieczne dla umożliwienia kolejnemu pracodawcy prawidłowego wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia chorobowego (łącznie 33 dni lub 14 dni w roku kalendarzowym). Do okresu 33 dni (14 dni) nie wlicza się dni sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny.

Od 34. (15.) dnia niezdolności do pracy przypadającej w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi nadal przysługuje to wynagrodzenie. Okres 33 dni (14 dni), za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, należy wówczas liczyć od 1 stycznia. Jeśli nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi nadal przysługuje zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Wówczas jednak przerwa w niezdolności do pracy (nawet jednodniowa) powoduje, że pracodawca "przejmuje" wypłatę wynagrodzenia za okres do 33 dni (14 dni) choroby w ciągu roku kalendarzowego.

Uwaga! Powołane wyżej przepisy w części dotyczącej pracownika, który ukończył 50 rok życia, dotyczą niezdolności do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 rok życia.

Na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z pewnymi wyjątkami. Między innymi przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Szczegółowo tematykę ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej opisano w rozdziale I. 2. niniejszego opracowania.

Pracownik od 1 do 31 października 2013 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 1.426,62 zł. Od kwoty wypłaconego wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne, opłaca natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

II) Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia wypadkowego

W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnia się zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia wypadkowego, przysługujących na podstawie:

• ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.),
   
• ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.),
   
• ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2013 r. poz. 737).

Pracownik od 1 do 31 października 2013 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 1.208,13 zł, a następnie zasiłek chorobowy w kwocie 575,30 zł.

Pracodawca zarówno od wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia chorobowego, jak i zasiłku chorobowego nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast opłaca składkę zdrowotną od wypłaconego wynagrodzenia chorobowego.

Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości 2.500 zł. W październiku br. chorował przez 25 dni, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 690,36 zł i zasiłek chorobowy w kwocie 747,89 zł. Ponadto uzyskał wynagrodzenie za pracę w wysokości 416,75 zł. Pracodawca od przychodu pracownika za październik 2013 r. obowiązany był naliczyć:

• składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru w kwocie 416,75 zł,
   
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru w kwocie 1.049,98 zł, tj. 416,75 zł - 57,13 zł (finansowane przez pracownika składki na ubezpieczenia społeczne) + 690,36 zł.

2) Rozstrzygnięcie podatkowe

Wynagrodzenie za czas choroby, jako przychód ze stosunku pracy, który nie został zwolniony od podatku na mocy art. 21 ustawy o pdof, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, na podstawie art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o pdof, nie stanowią przychodu ze stosunku pracy, lecz przychód z tzw. innych źródeł. Za zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, o których mowa wyżej, uważa się kwoty wypłacanych przez zakład pracy lub organ rentowy zasiłków chorobowych, wyrównawczych, macierzyńskich, opiekuńczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych.

Taka kwalifikacja świadczeń ma istotne znaczenie dla ich opodatkowania - bowiem przy wypłacie przychodów z innych źródeł nie są uwzględniane koszty uzyskania przychodów.

Pracownicze koszty uzyskania przychodów przysługują, jeżeli w danym miesiącu oprócz zasiłku z ubezpieczenia społecznego pracownik uzyskał również przychód ze stosunku pracy, np. wynagrodzenie za czas choroby. Wówczas koszty uzyskania przychodów stosuje się wyłącznie do przychodu ze stosunku pracy. Jeżeli przychód ze stosunku pracy jest niższy od przysługujących pracownikowi kosztów uzyskania przychodów, to koszty te obniża się do wysokości tego przychodu.

Pracodawca, który wypłaca pracownikom zasiłki jest obowiązany do poboru od nich zaliczki na podatek dochodowy (art. 31 ustawy o pdof).

Zgodnie z art. 32 ustawy o pdof zaliczkę na podatek dochodowy pracodawca oblicza w wysokości 18% (lub 32%) dochodu uzyskanego w danym miesiącu. Za dochód przyjmując uzyskane przez pracownika w ciągu miesiąca przychody ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez pracodawcę, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów i potrąconych przez pracodawcę w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne.

Zaliczkę na podatek dochodowy następnie zmniejsza o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek; oczywiście pod warunkiem, że pracodawca jest w posiadaniu oświadczenia pracownika (formularz PIT-2) uprawniającego go do stosowania tej ulgi. W dalszej kolejności zmniejsza ją o składkę na ubezpieczenie zdrowotne pobraną w tym miesiącu ze środków pracownika (w wysokości nieprzekraczającej jednak 7,75% podstawy jej wymiaru).

Pracodawca wypłat wynagrodzeń za dany miesiąc dokonuje 5. dnia następnego miesiąca. Pracownik 5 listopada 2013 r. uzyskał wynagrodzenie chorobowe za 2 dni października w wysokości 92,04 zł (46,02 zł x 2 dni) oraz zasiłek chorobowy za pozostałe dni października w kwocie 1.334,58 zł (46,02 zł x 29 dni).

Do wynagrodzenia pracownika stosuje się podstawowe koszty uzyskania przychodów (111,25 zł) i pracodawca jest uprawniony do pomniejszania zaliczki o kwotę zmniejszającą podatek (46,33 zł).

Od dokonanych w listopadzie 2013 r. wypłat pracodawca obliczy:

Uwaga*⁾: W związku z tym, że koszty uzyskania przychodów (111,25 zł) są wyższe niż kwota wynagrodzenia chorobowego, należy je obniżyć do wysokości tego wynagrodzenia, tj. do kwoty 92,04 zł.

Pracownik w październiku 2013 r. przez cały miesiąc chorował. Pracodawca wypłacił z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 1.159,76 zł oraz zasiłek chorobowy w kwocie 1.408,28 zł.

Do wynagrodzenia pracownika stosuje się podstawowe koszty uzyskania przychodów, które w 2013 r. wynoszą 111,25 zł miesięcznie, a pracodawca jest upoważniony do pomniejszania zaliczki na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą podatek.

Od uzyskanego przez pracownika przychodu należy dokonać następujących wyliczeń:

• składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 104,38 zł (1.159,76 zł x 9%); z tego do odliczenia od podatku dochodowego w kwocie 89,88 zł (1.159,76 zł x 7,75%),
   
• zaliczki na podatek dochodowy do przekazania na rachunek urzędu skarbowego w kwocie 306 zł, co wynika z wyliczenia:
  (1.159,76 zł - 111,25 zł) + 1.408,28 zł = 2.456,79 zł, po zaokrągleniu 2.457 zł,
  (2.457 zł x 18%) - 46,33 zł = 395,93 zł,
  395,93 zł - 89,88 zł = 306,05 zł, po zaokrągleniu 306 zł.

Pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy w wysokości 2.157,66 zł, tj. (1.159,76 zł + 1.408,28 zł) - (104,38 zł + 306 zł).